THE SCIENTIFIC WORK ON LANDSCAPE ANALYSIS IN BRAZIL: PERSPECTIVES FOR AN INTEGRATING DEBATE

Autores

DOI:

https://doi.org/10.12957/geouerj.2021.58389

Palavras-chave:

Integrated Physical Geography, Landscape, Environment, Bibliometrics, Brazil

Resumo

Introduction: The academic discussion on landscape expresses one of the most significant theoretical-methodological entry point of geography towards an integrating debate between society and nature. Besides, this approach has been used as an alternative to sectorial planning, which has displaced nature from cultures, deflating the current understanding of problems related to environmental degradation, and fragmentation and transformation of landscape. Objective: In this context, the present study aims to: (1) understand the geographic academic work in Brazil by examining scientific publications about the concept of landscape, between 2006 and 2016; and (2) briefly analyze the structure and dynamics of the national landscape complex. Methods: To that end, bibliometric research was carried out using scientific journals on Brazilian Geography by spotting different variables and seeking to understand the current state of research and the perspectives and tendencies in those scientific publications. Later on, based on Ross's, 2006, proposal about natural systems of (little and strongly transformed) landscapes, a discussion was held about the state of such Brazilian landscape mosaics. Results: At first, the study revealed a tendency towards the use of an integrative approach that relates landscape, local scale, river basins and environmental themes. Subsequently, the study identified four little-transformed natural landscapes and nine strongly transformed ones, which points to the heritage of old and recent processes of liaison between society and nature. Conclusion: It is hoped that the present discussion will serve as a basis for future research on the topic, not only from a theoretical perspective but also, and especially, from an applied perspective geared to territorial planning.

Downloads

Não há dados estatísticos.

Biografia do Autor

Carlos Eduardo das Neves, Universidade Estadual do Oeste do Paraná (UNIOESTE)

Professor de Geografia do Instituto Federal (Corumbá). Doutorado em Geografia na Universidade Estadual Paulista Júlio de Mesquita Filho (Campus de Presidente Prudente), onde atuou no grupo de pesquisa GADIS, com apoio financeiro da FAPESP (2016-2019). É mestre em Geografia da Universidade Estadual de Londrina/PR - UEL com bolsa CAPES, onde foi integrante do Laboratório de Pesquisa em Geografia Física e membro do grupo de pesquisa, cadastrado no CNPq, Interações Socioambientais: dinâmicas e impactos (UEL). Possui bacharel (2012) e licenciatura (2011) plena em Geografia pela instituição supracitada. Foi bolsista de iniciação científica entre 2009 a 2011 (Fundação Auraucária e CNPq). Foi estagiário do Instituto Agronômico do Paraná - IAPAR entre 2012 e 2013 com bolsa modalidade ATP/A cedida pelo CNPq, onde participou do grupo de pesquisa, cadastrado no CNPq, "Grupo de pesquisa em Economia Rural (ASE)". Foi colaborador e bolsista do Programa de Educação Tutorial - PET - MECSESu, entre 2011 e 2012. Foi membro da equipe editorial da Revista Formação (Online) (2016-2020) e Geografia (Londrina) (2014-2015). É membro do comitê avaliador das Revistas Geografia (Londrina), Geoingá (UEM-Maringá), Caderno Prudentino de Geografia, Terra Livre (AGB), Caderno de Geografia (PUC Minas), GeoAtos e membro do conselho editorial da Editora ANAP (Tupã). Realiza pesquisas na área da Geografia Física com as temáticas: Geossistema, Paisagem, Ambiente, Epistemologia da Geografia Física e Teoria e Método da Geografia Física e relação Sociedade e Natureza, visando o ensino dialógico e horizontal e a pesquisa em Geografia. 

Eduardo Salinas, Universidade Federal de Mato Grosso do Sul (UFMS)

Possui especialização em Especialidad Ecological Approaches to Resources De pela Technische Universität Dresden(1986), mestrado em Gestión Turística para el Desarrollo Local y Regio pela Universitat de Barcelona(2004), doutorado em GEOGRAFIA pela Universidade de Havana(1991) e pós-doutorado pela Universidade Federal da Grande Dourados(2018). Atualmente é professor titular da Universidad de La Habana, Profesor de postgrado da Universidad de Buenos Aires, profesor de la Pós-Graduação en Geografía Fís da Universidade de São Paulo, Profesor del Master Oficial en Gestión y Pla da Universitat de Girona, profesor en el Master Oficial en Dirección y da Universidad de Alicante, Membro de corpo editorial da Annals of Tourism Research en español, Membro de corpo editorial da Cuadernos Geograficos Universidad de Granada España, Membro de corpo editorial da Revista de Geografia de la USP, Membro de corpo editorial da Revista Instituto Florestal de Sao Paulo, Membro de corpo editorial da Ciencias de la Tierra y el Espacio La Habana Cuba, Membro de corpo editorial do Percurso da UniCuritiba, Membro de corpo editorial da Cuadernos de Vivienda y Urbanismo Universidad Javeriana de, Revisor de periódico da Proyección Instituto CIFOT Universidad de Cuyo, Revisor de periódico da Cuadernos de Geografía Universidad Nacional de Colombia, Revisor de periódico da Investigación Ambiental Ciencia y Política Mexico, Revisor de periódico da Geofocus (Madrid), Revisor de periódico da Investigaciones Marinas Universidad de La Habana, Revisor de periódico da Journal of Latin American Geography, Revisor de periódico do Turismo y Sociedad Colombia, Revisor de periódico da Ciudad y Territorio, Estudios Territoriales, Revisor de periódico da Rosa dos Ventos, Revisor de periódico da Anales de Geografía de la Universidad Complutense, Revisor de periódico da Élisée - Revista de Geografia da UEG, Revisor de periódico da Quehacer Científico en Chiapas, Professor Visitante Estrangeiro da Universidade Federal de Mato Grosso do Sul, da Universidad Nacional de Lujan, Membro de corpo editorial da REVISTA DA ANPEGE, Membro de corpo editorial da Revista Investigación & Gestión Organizacional, Membro de corpo editorial da Ravista Geonorte, Revisor de periódico da Revista Minerìa y Geologìa, Revisor de periódico da Revista de Biologia Tropical, Revisor de periódico da REVISTA DE GEOGRAFÍA NORTE GRANDE (IMPRESA) e Revisor de periódico do FORMAÇÃO (ONLINE).

Messias Modesto dos Passos, Universidade Estadual Paulista Júlio de Mesquita Filho (UNESP)

Possui graduação em Geografia pela Universidade Estadual Paulista Júlio de Mesquita Filho (1972), Mestrado em Geografia (Geografia Física) pela Universidade de São Paulo (1981) e Doutorado em Geografia (Geografia Física) pela Universidade de São Paulo (1988); 02 Pós-Doutorados na Université Rennes 2 ? França: 1992-1994 e 2002. Atualmente é professor titular da Universidade Estadual de Maringá. Autor de treze livros, com destaque para ?Biogeografia e Paisagem?/EDUEM, ?Amazônia: Teledetecção e Colonização?/EDUNESP e ?A raia divisória São Paulo ? Paraná ?Mato Grosso do Sul: Geossistema, Território e Paisagem?/EDUEM. Coordenador do Projeto Temático: ?Dinâmicas socioambientais, desenvolvimento local e sustentabilidade na raia divisória São Paulo ? Paraná ? Mato Grosso do Sul?, apoiado pela FAPESP. Coordenador do Projeto: A paisagem, uma ferramenta de análise para o desenvolvimento sustentável de territórios emergentes na interface entre natureza e sociedade, apoiado pelo CNPq. Coordenador do Projeto "GEÓIDE: os países de língua portuguesa" apoiado pelo Programa CAPES-FCT. É autor de 08 documentários em DVD abordando as dinâmicas sócio-ambientais do território brasileiro (Pantanal, Colonização Agrícola no Mato Grosso, BR-163, A gestão da água...). É Membre Associé au Laboratoire Costel - Université Rennes 2 - France.

Jurandyr Luciano Sanches Ross, Universidade de São Paulo (USP)

É geógrafo formado pela Universidade de São Paulo (1972), com mestrado e doutorado em Geografia (Geografia Física) pela Universidade de São Paulo (1987). Professor titular da Universidade de São Paulo, foi chefe do Departamento de Geografia da Faculdade de Filosofia, Letras e Ciências Humanas da USP. Tem experiência na área de Geografia, com ênfase em Geomorfologia, atuando principalmente nos seguintes temas: geomorfologia, cartografia, gestão ambiental, zonamento ecológico-econômico e planejamento ambiental territorial.Foi consultor do MMA para projetos de ZEE no período 1992/2002.Atuou como consultor ou orientação tecnica científica em diversos projetos de Zoneamento Ecológico-econômico, Planos Diretores Municipais e Planos de Manejo de Unidades de Conservação Federais e Estaduais.

Lúcio Cunha, Universidade de Coimbra (UC)

Geógrafo. Professor catedrático em Geografia Física do Departamento de Geografia e Turismo (Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra) e investigador no Centro de Estudos em Geografia e Ordenamento do Território (CEGOT), onde coordena a linha 1 - Dinâmica da Natureza e do Ambiente. É também colaborador estrangeiro, no Brasil, dos seguintes Grupos de Pesquisa: Estudos Dinâmicos Regionais e Agrícolas (GEDRA, UNESP Presidente Prudente); (GEOPLAN - Geologia e Ordenamento do Território (UFS); Contexto do Semi-árido e Geoambiental (UECE); RotaGeo (UEPG); e GeoCart (UNESP - Rio Claro). Foi diretor da Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra (2004-2006), Director do Departamento de Geografia, Presidente da Associação Portuguesa de Geomorfólogos (2003-2005; 2013-15); Presidente da Comissão Nacional de Geografia (2012-2016) e Coordenador do Centro de Estudos em Geografia e Ordenamento do Território - CEGOT (Universidades de Coimbra, Porto e Minho; 2013-2016). Ao longo de mais de 40 anos de carreira universitária, desenvolveu trabalhos nas áreas da Geomorfologia (Karst e fluvial), dos Estudos Ambientais (Riscos e vulnerabilidades; Geoheritage) e Sistemas de Informação Geográfica (SIG) aplicados à Gestão Territorial, tendo desenvolvido o seu trabalho no centro de Portugal, mas também no Brasil e em Cabo Verde. Publicou mais de 300 artigos, supervisionou 22 teses de doutorado e é árbitro de 20 revistas científicas, entre as quais destaca: Finisterra (Revista Portuguesa de Geografia, CEG, Lisboa); Mercator (Universidade Federal do Ceará); CLIMEP (Unesp - Rio Claro); Sudeste Europeu (Revue Géographique des Pyrénées et du Sud-Ouest); e Dynamiques environnementales (Revue du Laboratoire de Géographie Physique Appliquée).

Downloads

Publicado

2021-12-28

Como Citar

Neves, C. E. das, Salinas, E., Passos, M. M. dos, Ross, J. L. S., & Cunha, L. (2021). THE SCIENTIFIC WORK ON LANDSCAPE ANALYSIS IN BRAZIL: PERSPECTIVES FOR AN INTEGRATING DEBATE. Geo UERJ, (39), e58389. https://doi.org/10.12957/geouerj.2021.58389